Met een vijzel in de handen kwam hij de keuken uit van de warung aan het strand. Stuk voor stuk haalde hij de steeltjes van de tjabé rawit en de lombok merah. Hij stopte van beiden een handvol in de vijzel en begon te oeleken. Hij maakte ze niet te fijn. Hij kneusde ze en liet ze nog net groot genoeg om de sambal samen met een hap rijst en vis met de hand te kunnen opscheppen en in de mond te schuiven. Vol bewondering keek ik toe hoe hij de rawit en lomboks wegkauwde.
Mijn vader hield ook zo van tjabé rawit. Hij plukte ze met z’n tanden van de steeltjes en kauwde ze daarna fijn. We hebben ons altijd afgevraagd wat hij daar nou zo lekker aan vond.
“Nanti, sakit peroet (straks, buikpijn)!” zei de keukenprinses van het openluchtrestaurant tegen me en lachte hartelijk om haar eigen grap. Ik lachte met haar mee, terwijl ik nog steeds vol bewondering en ook verbazing naar de kauwende man keek.
Hij had nog ongeveer vijf voortanden, waarvan er één zichtbaar los zat. Tussen de smakkende happen door grijnsde hij naar me en zei “Mmm.” Hij had z’n lange nog zwarte haar in een staart gebonden. Z’n hoofd was klein en mager. Ook z’n lichaam was klein en mager, maar wel gespierd. “Rawit eten is gezond,” zei hij. “Mijn vader is al honderd-en-achttien jaar oud.” Ik gaf hier geen commentaar op. Waarom zou ik? Ik vroeg hem hoe oud hij was. “Zes-en-zestig.” Toen ik hem vroeg waar hij vandaan kwam, antwoordde hij: “Kalimantan. Ik ben een Dayak.” Ik kaatste terug met: “Aha, dat verklaart waarom je vader al zo oud kan zijn. Hij heeft zeker veel koppen gesneld en vlees van z’n vijanden gegeten. Daar word je toch sterk van?” Mozes, hij had zich inmiddels voorgesteld, knikte wild en keek me met z’n wijd opengesperde koppensnellers ogen aan. “Vroeger konden we dat nog doen. Nu mag het niet meer.”
De kleine, sterke man schepte met z’n hand een nieuwe lading rawit en lomboks in z’n mond. Met de ogen dicht kauwde hij z’n eten fijn. Je zag ‘m genieten. Zou dit hem net zo veel kracht geven als de vinger, de neus en het oor, die hij naar eigen zeggen eerder in z’n leven had genuttigd?
Ron Krancher
Copyright © by Ronald E. Krancher (Scribent/Anthropologist/Non-Western Sociologist) Bali, February 2009.
